De Zon...

Donderdag 14 oktober 2021

De vroege herfstzon

Uitgesproken bij Nelson Mandela's inauguratie in 1994 en aan hem toegeschreven.

Onze diepste angst,

is niet dat we onmachtig zouden zijn.

Onze diepste angst betreft juist

onze niet te meten kracht.

Niet de duisternis, maar het licht in ons

is wat we het meeste vrezen.

We vragen onszelf af:

Wie ben ik wel om mezelf briljant, schitterend,

begaafd, geweldig te achten.

Maar waarom zou je dat niet zijn.

Je bent een kind van God.

Je dient de wereld niet

door jezelf klein te houden.

Er wordt geen licht verspreid,

als de mensen om je heen,

hun zekerheid ontlenen aan jouw kleinheid.

We zijn bestemd om te stralen,

zoals kinderen dat doen.

We zijn geboren om de glorie Gods die in ons is

te openbaren.

Die glorie is niet slechts in enkelen,

maar in ieder mens aanwezig.

En als we ons licht laten schijnen,

schept dat voor de ander

de mogelijkheid hetzelfde te doen.

Als we van onze diepste angst bevrijd zijn,

zal alleen al onze nabijheid

anderen bevrijden.

Inmiddels zijn we in de herfst aangeland. Na een hele drukke en zeer onrustige zomer ben ik weer in de gelegenheid de draad van mijn weblog op te pakken. Dank aan de trouwe lezers dat zij ondanks de radiostilte toch mijn weblog hebben bezocht.

De bovenstaande woorden uitgesproken door Nelson Mandela raken bij mij een diepe snaar. Het is natuurlijk niet voor niets dat hij dit gedicht voor zijn inauguratie heeft genomen. Zijn optreden heeft er aan bijgedragen dat er een einde is gekomen aan het apartheidsregime[i] in zijn land. Helaas niet aan racisme en discriminatie. Dat probleem is een veel koppig monster dat onuitroeibaar lijkt te zijn. Daarom zijn deze woorden niet alleen van betekenis voor dat land maar ook voor ons ‘zo gave landje’.

De Engelse zangeres, songwriter en actrice, Lily Allen[ii], heeft daar in 2018 een kort en krachtig gedichtje over geschreven

You are willing to spend three hours

in the mirror

Getting the right selfie.

I would rather spend

Three hours arguing with racists

Hiermee bevestig ik de woorden van de zeer moedige Etty Hillesum[iii] (1914 - 1943):

En dat al het ontzettende en gruwelijke dat er gebeurt, niet iets geheimzinnigs dreigends en ver is, buiten ons maar dat het heel dicht bij ons is, uit mensen voortkomende.

En me daardoor ook weer veel vertrouwder en niet zo angstaanjagend.

Zij spoort ons aan onze ogen voor de realiteit niet te sluiten. Niet te vluchten in de afzondering van een veilige gemeenschap. Ons niet alleen te bepalen bij het leven na dit leven, waar wij overigens helemaal niets over weten. Maar met de kracht van het licht te staan in de realiteit van alledag. En mens te zijn met al onze kwaliteiten midden in de samenleving. Pal te staan voor mensenrechten zoals Mandela en andere iconen deden en nog doen.

Daarom stel ik mezelf de gewetensvraag: beseffen wij wel voldoende hoe kwetsbaar de westerse democratie wel niet is als de dagelijkse vloed aan feitenvrije propaganda, complottheorieën en soortgelijke antidemocratische krachten alleen maar aan populariteit winnen? Wat zegt dat over de kwaliteit van het onderwijs, de macht of machteloosheid van massamedia en de invloed van deskundigen op het publieke debat?

En hoe vrij is een volk dat onwetend is; niet kritisch kan denken; zich vooral laat leiden door zijn instincten van angst en begeerte; en blindelings leiders wil volgen die illusies verkopen? Hoeveel vertrouwen kunnen we nog hebben in de ‘soevereiniteit van het volk’? En hoe geloofwaardig zijn de liberale democratieën als zij de rest van de wereld de maat blijven nemen of en in welke mate zij democratisch zijn...? Allemaal vragen die mij en ik denk velen van ons bezighouden. Ik begrijp heel goed dat mensen zich terugtrekken uit de realiteit van alledag, de afzondering opzoeken, in een gemeenschap leven die zich verre houdt van deze realiteit. En alleen hopen op en geloven in hulp boven. De recente wereldgeschiedenis heeft geleerd dat deze hulp niet komt. Zie onder andere Auschwitz.

Of zoals deze Yazidi kinderen in de regen spelen bij een tempel in het dorp Khanke in de provincie Koerdistan in Irak. (Hawre Khalid for The New York Times)

Terug naar de realiteit van dit blog.

Na een tweetal blogs over actuele onderwerpen wil ik in het volgende blog weer aansluiten op hoofdstuk 18 dat ik 3 mei 2021 heb geschreven.

Ter afsluiting kan ik het niet laten om aandacht te schenken aan de beroemde dichter en schrijver Rumi.[iv]

“Er komt een grote Stilte over me

en ik vraag me af

hoe ik ooit op het idee kwam

taal te gebruiken”

Deze dichter leefde in de 13e eeuw. Ondanks het feit dat hij al acht eeuwen dood is lijkt Rumi actueler dan ooit. In landen als Turkije, Iran en Pakistan is hij al eeuwenlang erg populair. Maar ook in Europa maakt hij nu furore. Hij wordt nu wereldwijd erkend als één van de grootste mystieke dichters aller tijden. Tijdens zijn leven al was hij bekend om zijn interreligieuze uitstraling, fungeerde als een brug tussen de verschillende religies. Bij zijn begrafenis in 1273 waren vertegenwoordigers van vrijwel elke religie aanwezig: moslims, joden, christenen, boeddhisten en hindoes. Zij hebben allen hem de laatste eer bewezen door zijn tombe aan te raken. Dit bewijst dat Rumi, hoe stevig hij ook was verankerd in de islam, met name in de soefisme - mystiek, tijdgenoten in vervoering bracht die als zodanig geen officiële banden hadden met de islam.

Een muis maakte zich meester van het leren tuig van een kameel en liep ermee weg. Hij pakte het stevig tussen zijn kleine voorpootjes en liep met de kameel het veld in, in een imitatie van de grote kameeldrijvers.

De kameel speelde het spelletje mee, en liet de muis zich een held voelen. “Verheug jij je maar”, dacht hij, “ik wil jou hier iets mee leren.”

Ze kwamen aan de rand van een grote rivier. De muis stond perplex.

Toen zei de kameel:

“Waar wacht je op? Doe een stap voorwaarts in de rivier. Jij bent toch mijn leider? Stop niet hier.”

De muis piepte: “Ik ben bang om te verdrinken.”

De kameel liep het water in.

“Het water is maar tot net boven de knie.”

“Jouw knie!” riep de muis. “Jouw knie reikt wel honderd keer hoger dan mijn kop.”

“Welnu”, zei de kameel, “misschien moet je dan geen kameel willen drijven. Blijf onder jouw soortgenoten. Een muis heeft een kameel eigenlijk niet zo gek veel te zeggen.”

De muis vroeg: “Wil je me helpen om over te steken?”

“Klim maar op mijn bult,” zei de kameel, “ik ben erop gemaakt om honderden van jouw soort over te zetten.”

In het wereldbeeld en het dichterschap van Rumi is de liefde zijn alfa en omega. Voor hem komt alles uit de liefde voort en keert er naar terug. Die eeuwige terugkeer van de liefde doordringt zijn gehele bestaan. De liefde stelt Rumi in staat om het lijden, dat onlosmakelijk is verbonden met het leven, te overstijgen, te transformeren. Alleen zij is bij machte datgene te ervaren dat alle verstand te boven gaat. Als een plotselinge openbaring van adembenemende schoonheid. Een religieuze ervaring?!

Ik kan niet nalaten in deze prachtige uiteenzetting van de schrijver Antoon van den Braambussche in zijn boek “Tekens van het Onzichtbare”, stil te staan bij het verschil in benadering van katholieke en protestantse geloof. Ikzelf stam uit de meer calvinistische visie van mijn vader waar waarheid en woord centraal stonden maar in mijn beleving de aandacht voor de schoonheid van het wonder, van de rituelen, van de uitingen in de schilderkunst, in zang en muziek, en vele andere pogingen om het ongrijpbare toch te kunnen aanraken veel minder aandacht heeft gekregen. Hij was de nuchtere protestant die wel apostolisch is geworden maar in hart en nieren een rode sociaal democratische calvinist is gebleven. Ook ik heb pas op veel latere leeftijd die onzichtbare, bijna ongrijpbare, schoonheid ontdekt. Het heeft mij meer mens gemaakt.

Binnen niet al te lange tijd start in Berlijn[v] een project om de drie monotheïstische religies onder één dak te brengen. Een prachtig initiatief om elkaar meer te leren kennen, begrip te hebben voor elkaar en elkaar te waarderen. In de afgelopen 2000 jaar zijn veel te veel oorlogen gevoerd voor ieders eigen gelijk. Dat is een doodlopende weg die uiteindelijk niets brengt.

Hoe exclusiviteit? Hoe “ausgrenzen”? Wie bepaalt wat “Heilsrelevant” is…

___________________________________________________

[i] https://nl.wikipedia.org/wiki/Apartheid_in_Zuid-Afrika https://en.wikipedia.org/wiki/Apartheid [ii] https://en.wikipedia.org/wiki/Lily_Allen [iii] https://en.wikipedia.org/wiki/Etty_Hillesum https://ettyhillesumcentrum.nl/etty-hillesum/ [iv] https://en.wikipedia.org/wiki/Rumi https://nl.wikipedia.org/wiki/Jalal_ad-Din_Rumi [v] https://house-of-one.org/de